Olie: Nurhata
Ning Desa Kaibeng ana
salah sewiji keluarga kang uripe priatin pisan. Unggal dina menggawe mung cukup
nggo mangan, lamon langka pegawean beli mangan; sedawuh nanggung; puasa
terpaksa, bari nunggu rejeki sing langit. Keluarga iku dipimpin ning Bunawi,
kang dadi endase keluarga. Kang dadi rabi arane Tukiyem. Wis sepuluh taun
jamane, keluarga iku ora due anak. Waktu ning jaman semono, buang kotoran ning
tela, ning sawah, atawa ning kalen wis biasa. Mungkin iku sebabe lemah ning
desa iku subur pisan, nandur apa bae dadi.
Tangga kidul lewat
pitung umah sing genae keluarga Bunawi ana bos gagah (kebun) kang wis sukses. Saking sugihe sampe keder ngolah artane.
Wong kuen dibeluke Juragan, sebab sugih sawah lan gagah (kebun). Tapi, aran sing sebenere, wong sekampung beli pada weruh.
Baka dibeluk sejene Juragan, biasane nyewot sewayah-wayah, kumise ngadeg,
matane mencilak. Jare wong sekampung, Juragan iku wong Kamdiyah (Muhammadiyah). Pikirane Juragan lagi
mumet pisan, sebab gagae ditinggal prung ning wong kang biasa ngurus. Juragan
iku masih sedulur adoh, tunggal canggah wareng karo rabine Bunawi. Ora aneh
lamon klalen ning sedulur, adate wong sugih mah, ora ning kana ora ning kene,
pada bae kabeh.
Kaberan, tangga lore
Bunawi, Toleng, liwat bari nggawa cepon karo pikulan. “Mang mene, Reang jaluk
bantuane sira”, ngundang Juragan ning Toleng. “Iya Gan. Priben” jawabane Toleng.
Juragan nglanjutaken omongane, saking pusinge dadi ora basa-basi maning, tembak
langsung. Juragan njelasaken, “Mang Toleng, Reang ana sawah pitulas bau. Sing
rong bau ditanduri kacang, dadi gagah kacang. Tapi, ditinggal resayan. Sing
sewidak wong iku kari sewelas. Padahal, wong-wong iku tek gaji cukup, tek pai
mangan nggal esuk, awan, lan sore. Lamon ana kang lagi gering langsung tek gawa
ning kesmas (Puskesmas). Alesane
ninggalaken gagah kacang kang nembe ditandur iku karena, pengen kerja ning
Jekarta, supaya gajiane lebih gede, lan sing penting olih gaya atawa keren,
padahal durung nemtu gelis sugih. Jarene mah, ning Jekartae iku numpak sepur,
mangkate sing tapsiun (stasiun). Dadi,
daripada rusak beli karuan, tulung urusen gagah kacang supaya dadi, aja pada
rusak”.
Toleng langsung balik
ning umah nemui rabine, Bilung, kang lagi ndodok njentul ning pojok lawang.
Terus diceritaaken kabeh ning rabine. Ora enya-enyo maning, langsung ngurus
gagah kacang kang tempate rada adoh, ana ning pojok desa Kaibeng. Ning kono,
wong loro iku, dibaturi ning wong sewelas mau, ulet lan tekun ngurus gagah
kacang sampe olih pirang-pirang dina. Pas wis olih 40 dina, gagah iku
kedelangane ijo royo-royo lan seger buger. Juragan seneng pisan wayah niliki
gagah iku. “Kesuwun Mang Toleng”, nyletuk Juragan ning Mang Toleng, karena
nambah sukses. “Sekiki esuk tes subuh siap panen. Bari kasile seger-seger”,
jawab Toleng.
Kaya biasane, Mang
Bunawi kari esuk-esuk “ngantor”, luruh tela, buang comberan. Karena ketumpuh
dadi padu gelis bae. Kaberan olie ning tenga-tengah gagah kacang, lumanyan steril sing intipan-intipan, pikirane
Bunawi. Tapi, nyatane ning kono lagi akeh wong pada ngunduh kacang. Ora weruh
Mang Bunawi tes mangan apa, karena metue alot, dadi perlu tenaga dalem, sampe
ngotakeken suara kang serem ngglenggem, “hhmm…”. Dadi, wong kang lagi pada
ngunduh kacang, keplayon, kebirit-birit, nerjange wit kacang kang ngadeg nyagak ning lenjeran
pring.
Mang Bunawi ora nyadar
nyen akeh wong keplayon kewedian. Malahan seneng ndeleng gagah kacang laka
wong. Pikirane Mang Bunawi malah kacang iku dekene Gusti Allah, dadi dipangani
sampe kewaregan. Ora ngladeni masih lopat-lapet. Malah ana kang digawa balik
kanggo ngrumbah atawa njangan. Karena terlalu akeh, dadi kacang lanjaran iku
diwadai capon dara, digawa balik, terus diadol ning pasar. Tekang pasar,
kaberan akeh wong pada tuku, karena regane murah. Adate, kacange Pengeran mah
adole kudu murah, ora kena larang.
Tamu kang beli undang
sing jero weteng ngetok lawang. Ora biasa ning pasar dadi ora weruh takus umum.
Wong mlarat mah mengkenen, ning pasar bae gah keder, ora bisa ngulati
pembuangan limbah weteng. Akhire pikiran edane Bunawi metu, pas nyampe pojok
pasar. Keadaane darurat pisan. Padu gelis bae, Bunawi ngetokaken limbah kacang
sing jero weteng ning pojok pasar, terus ditutupi cepon dara. Untung pisan, langka
kang weruh sebab waktune wis sore, mulai sepih. Biasane, ning waktu sore, pasar
iku ora adol janganan (sayur-sayuran)
maning tapi adol manuk. Segala jenis manuk ana kabeh. Sampe manuk ababil lan
manuk garuda gan ana.
Pragat “semedi”, ana
pemuda lewat arep tuku manuk. “Manuk-manuk, manuk-manuk…”, nyeloteh Bunawi ning
pojok pasar, persis kaya wong kang biasa ngadol. Pemuda kuen muter badan,
mareki Bunawi. “Manuk apa mang”, nakon pemuda. Njawab Mang Bunawi, “Manuk
Blekok Super”. Manuk iku keker
badane, bagus rupane, lan gede ukurane, tapi ora olih dideleng. Mang Bunawi
malah njelasaken silsilah manuk iku sampe teka ning Raja Bango, kang ana ning
cerita Walangsungsang, sampe pemuda iku penasaran, pengen gage nuku. Ora
kesuwen, pemuda iku langsung matok rega rongatus sewu, ora nganyang maning.
Jare kang ngadol manuk iku, kandange beli sembarangan, khusus. Dadi, Mang
Bunawi perlu njukut kandang dipit ning umah. Wong tukue ditinggal, klambruk
bae.
Bunawi selamat,
merdeka. Duit ngedol kacang lan manuk lumayan kanggo majegaken pedaringan kang
arep ngglimpang. Sejen karo pemuda iku, telung jam waktune, ngenteni kandang
ora teka-teka. Wong tuku iku tetep ora wanih mbuka, wedi, bokatan mabur, sebab
regane larang lan barang langka. Penasaran,
digrayang sing sor cepon dara kang mengkureb. Sing ana cuma “jejake” Blekok Super. Tapi, pemuda iku malah mikire, tembeleke
bae gede apa maning manuke. Wedi bokatan mati, dadi dibuka teka setitik, bari
siap-siap ngoprol bokatan mabur. Pas dicekel, langka papa, nyekel “limbah
kacang”. Pemuda iku atine ndugal, wetenge mengkel, sebab kang dienteni iku
“jejake” Mang Bunawi. Cepon dara disepak mencelat adoh pitung meter, cangkeme
bari nggancam-nggancam Bunawi.
* Dipublikasikan di Koran Cerbon, edisi bulan April.
muhammadnurhata@gmail.com Cp.082295405185
Advertisement
EmoticonEmoticon